Πολιτισμικοί Σφυγμοί

 

          Λες και ήταν χθες

7        Χρώματα πάνω σε μαύρο

                   Από την Τώνια Κατζουρού

·         Ιστορίες  στη Χαλεπιανή ρούγα  

 

 «…Ήταν τόσο ειλικρινές και αυθεντικό! Ένα slice of life, μέσα από παιδικά μάτια, ένα κομμάτι σπαρταριστό ολόγιομης παιδικής μακαριότητας!..Επιτέλους, μετά την αυξανόμενη τάση αποτύπωσης της «παιδικής στέρησης», της ασχήμιας και των κρυμμένων μυστικών, απόλαυσα αυτό το ανέμελο και ανέφελο κείμενο, γραμμένο μέσα από μια παιδική ματιά που παραμένει έτσι, χωρίς να απαρνιέται την αποστασιοποίηση και τη σοφία της ωριμότητας…» Κατερίνα Θεοτοκάτου θεατρολόγος.

Ένα από τα βιβλία που φέτος  το καλοκαίρι εκδόθηκαν από τις εκδόσεις «Ραδάμανθυς» και παρουσιάστηκαν στα Χανιά αρχές Σεπτεμβρίου, σημειώνοντας πολύ μεγάλη επιτυχία, είναι η νέα λογοτεχνική δημιουργία, συγγραφική αυτή την φορά, των διηγημάτων της Τώνιας Κατζουρού «7 χρώματα πάνω σε μαύρο».

 

·         Την Τώνια Κατζουρού την γνωρίζουμε ως ποιήτρια από την πρώτη της ποιητική συλλογή «Ακροβατώ». Θερμή η υποδοχή της ως ποιήτρια. Θερμότατη  προοιωνίζεται και η υποδοχή της ως συγγραφέα.

                                          

                                     Λες και ήταν χθες

·         Γιατί; Ένας πρώτος λόγος είναι ότι οι ιστορίες αυτές διαδραματίζονται εν Χανίοις. Και μάλιστα στη Χαλέπα. Το ιστορικό προάστιο των Χανίων με τα «αρχοντόσπιτα» όπως τα  περιγράφει και η συγγραφέας αλλά και τα μέτρια σπίτια και τα φτωχόσπιτα. Μια συνοικία όπου γεννήθηκαν και έζησαν μεγάλοι πολιτικοί του τόπου όπως και αυτοδιοικητικοί και λογοτέχνες και, και, και…

·         Ένας δεύτερος λόγος είναι ότι οι ιστορίες αυτές έχουν, εκτός από τους κομπάρσους της μυθοπλασίας, και κάποιους αληθινούς, αναγνωρίσιμους σχεδόν πρωταγωνιστές. Ειδικά για όποιον έζησε στην περιοχή αλλά και στα Χανιά ευρύτερα. Αφού ένα μικρομέγαλο χωριό ήμασταν όλοι τότε. Αυτά τα αναγνωρίσιμα στοιχεία, πώς να το κάνουμε, ελκύουν εύλογα τον αναγνώστη.

·          Την εποχή που εκτυλίσσονται οι  «μαγικές» αληθινές και «παραμυθένιες»  μαζί ιστορίες η συγγραφέας ήταν παιδί. Στα πρώτα 12 χρόνια της ζωής της.

·         Και η ίδια είναι ο αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυρας που ταυτόχρονα συμμετείχε ενεργά στα πεδία δράσεως.

·         Ο βασικός όμως λόγος -κατά την γνώμη μου- είναι ότι αυτές οι «χθεσινές» πολύ ενδιαφέρουσες  ιστορίες μεταφέρονται από την συγγραφέα σήμερα αλατοπιπερωμένες με Κατζουράκειο χιούμορ. Με αβίαστη, ανεπιτήδευτη  γλώσσα, με λίγο σαρκασμό και σκωπτική διάθεση, αλλά και πολλή ευαισθησία, αγάπη και ευγνωμοσύνη για όλα όσα έτυχε να δει και να ζήσει.  

·         Καταγράφει λεπτομερείς περιγραφές ανθρώπων, αρχοντικών, συνηθειών της εποχής, γεγονότων που σημάδεψαν ανθρώπους της διπλανής πόρτας, φιλίες που έμειναν ή χάθηκαν στο χρόνο, σκηνές αφάνταστα ζωντανές από την καθημερινότητα της γειτονιάς της (οδός Δαγκλή) και της Χαλέπας ευρύτερα.

·         Όλα  μεταφέρονται ως βιώματα της μετεμφυλιακής εποχής της δεκαετίας του ’50, χωρίς να ωραιοποιούνται, χωρίς να δραματοποιούνται αλλά και χωρίς να γελοιοποιούνται. Τόσο ζωντανά που λες και έγιναν χθες.

                                                  Ελπίδα

·         Απολαυστική είναι η ανάγνωση των ιστοριών με την  πένα της Κατζουρού.

·         Οι 7 αυτές σύντομες αλλά  περιεκτικές ιστορίες έχουν κοινό συνδετικό κρίκο την «Βίλα Σβάρτς» . Αυτό το διατηρητέο  νεοκλασικό μας κτίριο (όπως λένε εδώ και δεκαετίες οι δημοτικές μας αρχές με κίνδυνο πλέον να καταρρεύσει από την αδυναμία μας να το αποκαταστήσουμε) .

·         Να πώς εξηγεί η Κατζουρού στην εισαγωγή της την «εμπλοκή» της Βίλας. : «Ο συνδετικός κρίκος των ιστοριών αυτών, είναι η «Βίλα Σβαρτς» που σημαίνει Μαύρο. Και γύρω της πλέχτηκαν ιστορίες μισοαληθινές, μισοπαραμυθένιες… Γιατί στο δρόμο μας συνέβαιναν πολλά συνταρακτικά γεγονότα για τα μάτια ενός παιδιού! Γεγονότα που έγιναν βάσεις για πορεία ευέλικτη, μέσα στη ζωή! Έγιναν χρώματα που αναδείχτηκαν πάνω στο μαύρο και έλαμψαν στα μάτια όλων όσοι έζησαν από κοντά αυτή τη μαγική εποχή, μετά τον πόλεμο, που σήμαιναν ελπίδα! Σαν τη πρώτη ιδιοκτήτρια της «Βίλας Σβαρτς»!»

·         Εδώ να εξηγήσουμε –όπως το κάνει και η συγγραφέας, ότι «η βίλα κτίστηκε το 1860, από μια Γερμανίδα ευγενή, τη βαρόνη Ελοράνς Μαρία Φον Σβάρτς, που είχε εξελληνίσει το όνομά της και είχε γίνει γνωστή ως Ελπίδα Μέλαινα..»

 

                      Οι   ιστορίες και τα χρώματα

·         Επτά χρώματα, όπως του ουράνιου τόξου. Καταγράφονται εδώ οι επτά ιστορίες μαζί με κάποια αποσπάσματα:

·         1.Στη βίλα Σβάρτς ( Η μπλε ιστορία) « Το σπίτι μας ήταν δίπλα στη «Βίλα Σβάρτς». Τότε τη λέγαμε «βίλα του Κρούγερ» ή «Χωροφυλακή», γιατί μαζί με τον τεράστιο περίβολό της αποτελούσε το αστυνομικό τμήμα Χαλέπας, που ήταν και το μηχανοστάσιο της χωροφυλακής γενικώς… Εγώ έπαιζα με τον γιο του διοικητή (που ενωμοτάρχης ήταν μόνο, αλλά τον φωνάζανε διοικητή και συνταγματάρχη, γιατί τον φοβούνταν όλοι) και έρχονταν κι άλλα παιδιά…. Ο Λεωνίδας είχε κι αυτός ένα γιο στη ηλικία του Φάνη, τον Περικλή, που ήταν πειραχτήρι και είχε πολύ χιούμορ. Αυτός ήταν ευγενικός. Όμως είχε την φαεινή ιδέα να ταιριάξει τα αρχικά του Φάνη, Φ και Β, και να τον πει Φάβα. Καλά, η φάβα, ήταν το χειρότερό μας φαγητό. Όλων όσους γνώριζα (εκτός από τις μαμάδες μας) και ήταν φρικτό να σε πουν έτσι!...»

·         2. Ο Γάμος της Πολύμνιας ( Η κίτρινη ιστορία)

·         3. Ένας κήπος και μια κηδεία ( Η μοβ ιστορία)

·         4.Ο Αμάν-Αμάν και το ξεμάτιασμα ( Η γαλάζια ιστορία)

«Είχε κολλήσει το βλέμμα του στο Μαρικάκι κι επαναλάμβανε σαν παραμιλητό: «Αμάν-αμάν! Αμάν-αμάν!» Το Μαρικάκι ούτε που πήρε χαμπάρι τι γινόταν εκεί μπροστά της, γιατί περνούσε ένα λεωφορείο εκείνη την ώρα, της γραμμής Χανιά-Χαλέπα, και είχε έναν πολύ ωραίο οδηγό, σαν τον Βίκτορ Ματσούρ, που είχαμε δει στον κινηματογράφο, να κάνει τον Σαμψών, πριν δυο βραδυές..»

·         5. Η εκλογή του Δημάρχου ( Η πράσινη ιστορία)

·         6. Η απαγωγή (Η κόκκινη ιστορία)

·         7. Μια υπαίθρια έκθεση ζωγραφικής ( Η πορτοκαλί ιστορία) 

·          Αυτή η τελευταία πολύ όμορφη ιστορία αναφέρεται κυρίως στον κήπο της Φλωρεντίνης Καλούτση  απέναντι από το πατρικό σπίτι της συγγραφέως.

·         Η  Τώνια Κατζουρού αφιερώνει το βιβλίο της «στα δυο παιδιά της, που μεγάλωσαν κι αυτά στον ίδιο δρόμο…»

·         Τα έργα τέχνης που πλαισιώνουν το βιβλίο και την στήλη είναι της ζωγράφου Μαρκέλλα Κομπίτσα.