Από την παγκρήτια διδακτορική έρευνα της δρ. Κατερίνας Παπαδουλάκη αναδεικνύονται και δύο Χανιώτικες ιστορικές τουριστικές επιχειρήσεις

    

Η δρ. Κατερίνα Παπαδουλάκη

Δύο άρθρα για την συνεισφορά των πρώτων Κρητικών τουριστικών γραφείων στην ανάπτυξη του τουρισμού στο νησί αλλά και την μετανάστευση, δημοσιεύτηκαν την περασμένη εβδομάδα  στο παγκρήτιο ηλεκτρονικό  ενημερωτικό sitePancreta.Τίτλοι τους: 1.«Περιπτώσεις ιστορικών Κρητικών τουριστικών γραφείων και η συνεισφορά τους στην ανάπτυξη του τουρισμού» 2.« Mετανάστευση και πράκτορες μεταναστεύσεως στην Κρήτη από την αρχή του 20ου αιώνα»

 Πρόκειται για αποσπάσματα από την διδακτορική διατριβή της δόκτωρος Κοινωνικής και Οικονομικής Ιστορίας κυρίας Κατερίνας Παπαδουλάκη που εργάζεται στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.

·         Τα άρθρα αναδεικνύουν τις δυσκολίες των πρωτοπόρων τουριστικών και μεταναστευτικών πρακτόρων της Κρήτης, αλλά και τις πολύτιμες υπηρεσίες που προσέφεραν τότε στον τοπικό τουρισμό και τους Κρητικούς μετανάστες, καθώς όπως γράφει πολλοί απ’ αυτούς έπεσαν θύματα εκμεταλλευτών από άγνωστους πράκτορες  των Αθηνών.

·         Γι’ αυτό οι Κρητικοί προτιμούσαν τα ντόπια τουριστικά και μεταναστευτικά γραφεία.

·         Πρόκειται για μία έρευνα που ξεκινά με κάποιες επιχειρήσεις στο Ηράκλειο προπολεμικά και συνεχίζεται από την δεκαετία του ’40 .

                               Περιπτώσεις Χανίων

·         Στα Χανιά μάλιστα όπως αναδεικνύεται από την έρευνά της το πρώτο τουριστικό Γραφείο ήταν του Γεωργίου Πλυμάκη(γύρω στο 1946) και αργότερα από τις αρχές της δεκαετίας του ’50 του Πολυχρόνη-Σοφίας Σπανουδάκη.

·         Αρκετά από τα στοιχεία της έρευνας έχουν δοθεί  στην ερευνήτρια από τον φίλο κ. Αντώνη Πλυμάκη του οποίου η οικογενειακή επιχείρηση συνεχίζεται επιτυχημένα και σήμερα. Κάποια άλλα δόθηκαν από το αρχείο μου αλλά και τις μνήμες που έχω.

·         Στο σημείο αυτό να προσθέσω κάτι σχετικό με τους μετανάστες της εποχής, που δεν θυμάμαι εάν το είχα διηγηθεί στην κυρία Παπαδουλάκη: Την εποχή εκείνη οι μετανάστες που έφευγαν ,κυρίως για Αμερική, Καναδά, Αυστραλία, ήθελαν να γνωρίζουν λίγα αγγλικά. Τότε, λοιπόν, δημιουργήθηκε ένα είδος «φροντιστηρίου» γι αυτούς και μόνο στο οποίο δίδασκε ο αείμνηστος-και χειμερινός κολυμβητής- Θωμάς Καρτσωνάκης.

·          Μια επίσης άγνωστη πτυχή, ήταν ότι ακόμα και οι ηθοποιοί από τα θεατρικά σχήματα που ερχόντουσαν προσέτρεχαν σε αυτά τα γραφεία, ιδίως εάν διέθεταν αυτοκίνητα όπως ο Πολυχρόνης Σπανουδάκης, και ζητούσαν να δουν αξιοθέατα κοντά στα Χανιά, όπως οι τάφοι των Βενιζέλων στον Προφήτη Ηλία, το σπίτι τους Βενιζέλου στις Μουρνιές, η παλιά πόλη των Απτέρων, και τα πορτοκαλοχώρια αλλά και το Μάλεμε που έπεσαν οι Γερμανοί.

·          Προσωπικά θυμάμαι (δείτε σχετικές φωτο)την Σοφία Βέμπο, την Δάφνη Σκούρα αλλά και την πρώτη Σταρ Ελλάς την Νταίζη Μαυράκη. Η οποία μάλιστα εγκαινίασε ένα ταξί που είχε μόλις παραλάβει η επιχείρηση Σπανουδάκη. Μία μπλε-γαλάζια καίζερ. Που την ονόμασαν και  «Νταίζη». Την κυρία Μαυράκη  υποχέχτηκε τότε στην Σούδα-μεταξύ άλλων- ο Παγκρήτιος  Ομιλος Βρακοφόρων του αείμνηστου Κώστα Βενιανάκη.

·         Επίσης, όπως γράφει άλλωστε η κυρία Παπαδουλάκη,  κάποια παιδιά των επιχειρηματιών (και η αφεντιά μου) στην δεκαετία του 50, βοηθούσαμε στην «ξενάγηση» των λίγων ξένων τουριστών με τα αγγλικά και γαλλικά που είχαμε μάθει. Ήτανκαι μια καλή ευκαιρία για ..πρακτική εξάσκηση όσων μαθαίναμε στο σχολείο αλλά και στα ινστιτούτα αγγλικών, Γαλλικών. Αγαπημένος μου προορισμός για τον οποίο μου άρεσε πολύ να μιλώ ήταν τα Άπτερα και οι τάφοι των Βενιζέλων.

                                Αποσπάσματα από αναφορές στα Χανιά

·         Γράφει, λοιπόν, η κυρία Κατερίνα  Παπαδουλάκη - μεταξύ άλλων-και  για τα Χανιά στα δυο άρθρα της:

·         «Ένα από τα παλαιότερα γραφεία τουρισμού της Κρήτης –με μεταναστευτικό προσανατολισμό τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του και ίσως το πρώτο που ασχολήθηκε ενεργά με τον τουρισμό- ιδρύθηκε στο Ρέθυμνο το 1946 από το Γεώργιο Πλυμμάκη. Ο Πλυμμάκης ήταν αυτοδίδακτος οικονομολόγος με έντονο επιχειρηματικό πνεύμα. Το 1920 ίδρυσε την εμπορική ακαδημία στην Κρήτη, που ήταν οικονομικό, εμπορικό και λογιστικό φροντιστήριο με παραρτήματα στο Ρέθυμνο και την Κίσαμο. Το 1927 εξέδωσε οικονομικό περιοδικό στην Κρήτη, με τίτλο «ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟΝ». Το 1935 ανέλαβε τη διεύθυνση της τράπεζας Κρήτης και μετά τον πόλεμο, ίδρυσε την εμπορική εταιρία ΚΕΓΕ (Κρητική Εταιρία Γενικών Επιχειρήσεων). Την εταιρία αυτή διαδέχτηκε η ανώνυμη τουριστική εταιρία «ΚΡΗΤΗ». Αρχικά στεγαζόταν στο οίκημα της τράπεζας Κρήτης. Μετά από τρία χρόνια, μεταφέρθηκε στην πόλη των Χανίων. Το γραφείο του Πλυμμάκη αντιπροσώπευε στην Κρήτη το Αθηναϊκό γραφείο των Αφών Καραγιαννίδη. Αργότερα ανέπτυξε συνεργασίες με το «ΦΑΡΟΣ» καθώς και με το «Peters Tours». Αντιπροσώπευε επίσης ναυτιλιακές εταιρίες που εκτελούσαν δρομολόγια Κρήτη-Πειραιά-Κρήτη, όπως η Κρητική ατμοπλοΐα, η εταιρία Ευθυμιάδη, η Karageorgis Lines και η ΕΛΜΕΣ στις γραμμές Ιταλίας. Το γραφείο εξέδιδε παντός τύπου εισιτήρια, τακτοποιούσε όλες τις ταξιδιωτικές διατυπώσεις, αιτήσεις, πιστοποιητικά και διαβατήρια.

Δεκαετία του '50 .Γραφείο ταξιδίων και Μετανάστευσης "ΑΚΡΩΤΗΡΙ" ΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΥΧΡΟΝΗ ΣΠΑΝΟΥΔΑΚΗ  στην τότε οδό Βασιλέως Κωνσταντίνου τώρα Παπανδρέου

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 

·         Ένας άλλος επιχειρηματίας που δραστηριοποιήθηκε στο χώρο του τουρισμού από τη δεκαετία του 1950 στην πόλη των Χανίων ήταν ο Πολυχρόνης Σπανουδάκης. Ο Σπανουδάκης ήταν διορατικός άνθρωπος και, όπως και ο Πλυμμάκης, προσπαθούσαν να αφυπνίσουν την τοπική κοινωνία σχετικά με τη σημασία του τουρισμού και να δημιουργήσουν τουριστική συνείδηση. Αξιοσημείωτες είναι οι πρώτες του επιχειρηματικές δραστηριότητες, ως ιδιοκτήτης επτά οχημάτων ταξί. Ξεκίνησε την πορεία του με την παραλαβή και μεταφορά των τουριστών από το λιμάνι, ακολούθησαν εκδρομές σε όλη την Κρήτη και κατέληξε στην ίδρυση του γραφείου του με τίτλο «Ακρωτήρι», το 1952, το οποίο βασικά αντιπροσώπευε το Αθηναϊκό Peters Tours. O Σπανουδάκης είχε άμεση επαφή με τους πρώτους τουρίστες, η οποία μαζί με την εμπειρία που απέκτησε υπήρξε καταλυτική για τις μετέπειτα επιχειρηματικές του δραστηριότητες.»

·         «…..Οι Κρητικοί, για χρόνια εξακολουθούσαν να δείχνουν εμπιστοσύνη στους συμπατριώτες τους πράκτορες, οι οποίοι, τους παρείχαν πρακτικές συμβουλές και υπηρεσίες. Αυτοί αναλάμβαναν όλες τις απαραίτητες διαδικασίες, όπως πχ. τις αιτήσεις προς την αρμόδια πρεσβεία. Σε επιστολή του 1965 του γραφείου του Σπανουδάκη προς την Αυστραλιανή Πρεσβεία που αφορά μία υποψήφια γυναίκα που επιθυμούσε να μεταναστεύσει στην Αυστραλία αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Είμαι υγιής, γνωρίζω ανάγνωση και γραφήν……επιθυμώ να μεταναστεύσω διότι έχω ακούσει ότι οι συμπατριώτες σας είναι ευγενικοί…….αφετέρου υπάρχουν εργασίαι εις τις οποίες δύναμαι να δουλέψω δίχως να φοβάμαι πως κάποτε θα μείνω χωρίς εργασία όπως συμβαίνει εις την χώρα μου….».

Δεκαετία του 50 .Δυο φωτογραφίες από εκδρομές του πρακτορείου ατην Ανατολική Κρήτη

Πρώτος αριστερά Αντώνης Μάλμος, τριτος Πολυχρόνης Σπανουδάκη, 4ος Πέτρος Χατζηδάκης και δεξιά ο φωτογράφος Μιχάλης Φαντάκης. Κάτω τρίτη από αριστερά  η γνστή παλιά ηθοποιός  Δάφνη Σκούρα  

 Δεκαετία του 50. Εκδρομή του πρακτορείου στο Μάλεμε . Δεύτερος από αριστερά ο δικηγόρος και μετέπειτα δήμαρχος Χανίων Αντωνης Μαρής και δίπλα του η Σοφία Βέμπο!

                                        -------------------------------------------------------------------------------

Πηγές της κυρίας Παπαδουλάκη αναφέρονται: [1] Αρχεία Αντώνη Πλυμμάκη[2] Ήταν πρόεδρος του ελληνοαμερικανικού συλλόγου Νομού Χανίων και αγαπητός στους συμπατριώτες του. Επιπλέον το 1922 ίδρυσε και την εφημερίδα «Δημοκρατικός Αγών» και το 1923 έλαβε μέρος στις βουλευτικές εκλογές ως υποψήφιος ανεξάρτητος βουλευτής. Δεν εξελέγη, αλλά έλαβε περίπου 8000 ψήφους. Ο Μαρινάκης αντιπροσώπευε την Cosulich Line και μέσω των Αθηναϊκών πρακτόρων, τη «Μόρφυ και Υιός – Κρώβ και Στήβενς». Εξέδιδε εισιτήρια, ατμοπλοϊκά αλλά και σιδηροδρομικά για το εσωτερικό της χώρας προορισμού.[3] Από ότι φαίνεται αρκετά γραφεία μεταναστεύσεων έκλεισαν εκείνη την περίοδο, μετά τους αμερικανικούς νόμους που περιόρισαν σε πολύ μεγάλο βαθμό τη μετανάστευση [4] Στατιστική Επετηρίς της Ελλάδας, 1959, 1960, Στατιστική Υπηρεσία  [5] Για περισσότερες πληροφορίες βλ. Γ. Ματζουράνης, Έλληνες εργάτες στη Γερμανία, Gutenberg, 1974  [6] Διαφημιστική καταχώρηση στο Περιοδικό Τουριστική Κρήτη, Τεύχος 1ο, Ιούνιος 1959, αναφέρει: «Κρητικοί, υποστηρίξτε το μοναδικό εν Πειραιεί κρητικόν πρακτορείον ταξιδίων και τουρισμού», ΜΙΝΩΣ ΕΞΠΡΕΣ (Εμ. Περράκης και Υιός) [7] Προσωπικά αρχεία Νανώς Σπανουδάκη-Κουτσάκη

·         Ολόκληρα τα  πολύ ενδιαφέροντα άρθρα της κυρίας  Κατερίνας Παπαδουλάκη, στα οποία αναφέρει και τις πηγές της, δημοσιεύονται στα δυο παρακάτω λινκ:    https://www.pancreta.gr/voices.php?p=11365 και https://www.pancreta.gr/voices.php?p=11124